կոխեմ
Jump to navigation
Jump to search
Old Armenian[edit]
Etymology[edit]
Together with Ossetian къах (k’ax, “foot, leg”) probably borrowed from a Northeast Caucasian language: compare Proto-Nakh *koḳ (“foot, leg”).
Verb[edit]
կոխեմ • (koxem)
- (transitive) to trample, to tread
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).34.2–3:[2]
- Բարոյախաւսն ասէ վասն եղջերուոյ, թէ կարի թշնամի է աւձի. յորժամ փախչի աւձն եւ մտանէ ի ծակն, երթայ եղջերուն, լնու զամանն իւր ջրով եւ գայ ի ծակն, ուր աւձն մտաւ։ Եւ արկանէ ի ծակն աւձին, մինչեւ հանէ զաւձն, կոխէ եւ սպանանէ զնա։
- Baroyaxawsn asē vasn ełǰeruoy, tʻē kari tʻšnami ē awji. yoržam pʻaxčʻi awjn ew mtanē i cakn, ertʻay ełǰerun, lnu zamann iwr ǰrov ew gay i cakn, ur awjn mtaw. Ew arkanē i cakn awjin, minčʻew hanē zawjn, koxē ew spananē zna.
- Translation by Gohar Muradyan
- Physiologus says about the deer that it is very hostile to the serpent; when the serpent escapes and goes into a hole, it goes and fills its vessel with water and comes to the hole which the serpent entered; and pours it into the serpent's hole until it draws the serpent out, tramples and kills it.
- Բարոյախաւսն ասէ վասն եղջերուոյ, թէ կարի թշնամի է աւձի. յորժամ փախչի աւձն եւ մտանէ ի ծակն, երթայ եղջերուն, լնու զամանն իւր ջրով եւ գայ ի ծակն, ուր աւձն մտաւ։ Եւ արկանէ ի ծակն աւձին, մինչեւ հանէ զաւձն, կոխէ եւ սպանանէ զնա։
Conjugation[edit]
active
| infinitive | կոխել (koxel) | participle | կոխեցեալ, կոխեալ (koxecʻeal, koxeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | կոխեց- (koxecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կոխեմ (koxem) | կոխես (koxes) | կոխէ (koxē) | կոխեմք (koxemkʻ) | կոխէք (koxēkʻ) | կոխեն (koxen) | |
| imperfect | կոխէի, կոխեի* (koxēi, koxei*) | կոխէիր, կոխեիր* (koxēir, koxeir*) | կոխէր (koxēr) | կոխէաք, կոխեաք* (koxēakʻ, koxeakʻ*) | կոխէիք, կոխեիք* (koxēikʻ, koxeikʻ*) | կոխէին, կոխեին* (koxēin, koxein*) | |
| aorist | կոխեցի (koxecʻi) | կոխեցեր (koxecʻer) | կոխեաց (koxeacʻ) | կոխեցաք (koxecʻakʻ) | կոխեցէք, կոխեցիք (koxecʻēkʻ, koxecʻikʻ) | կոխեցին (koxecʻin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կոխիցեմ (koxicʻem) | կոխիցես (koxicʻes) | կոխիցէ (koxicʻē) | կոխիցեմք (koxicʻemkʻ) | կոխիցէք (koxicʻēkʻ) | կոխիցեն (koxicʻen) | |
| aorist | կոխեցից (koxecʻicʻ) | կոխեսցես (koxescʻes) | կոխեսցէ (koxescʻē) | կոխեսցուք (koxescʻukʻ) | կոխեսջիք (koxesǰikʻ) | կոխեսցեն (koxescʻen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | կոխեա՛ (koxeá) | — | — | կոխեցէ՛ք (koxecʻḗkʻ) | — | |
| cohortative | — | կոխեսջի՛ր (koxesǰír) | — | — | կոխեսջի՛ք (koxesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ կոխեր (mí koxer) | — | — | մի՛ կոխէք (mí koxēkʻ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | կոխել, կոխիլ* (koxel, koxil*) | participle | կոխեցեալ, կոխեալ (koxecʻeal, koxeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | կոխեց- (koxecʻ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կոխիմ (koxim) | կոխիս (koxis) | կոխի (koxi) | կոխիմք (koximkʻ) | կոխիք (koxikʻ) | կոխին (koxin) | |
| imperfect | կոխէի (koxēi) | կոխէիր (koxēir) | կոխէր, կոխիւր (koxēr, koxiwr) | կոխէաք (koxēakʻ) | կոխէիք (koxēikʻ) | կոխէին (koxēin) | |
| aorist | կոխեցայ (koxecʻay) | կոխեցար (koxecʻar) | կոխեցաւ (koxecʻaw) | կոխեցաք (koxecʻakʻ) | կոխեցայք (koxecʻaykʻ) | կոխեցան (koxecʻan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | կոխիցիմ (koxicʻim) | կոխիցիս (koxicʻis) | կոխիցի (koxicʻi) | կոխիցիմք (koxicʻimkʻ) | կոխիցիք (koxicʻikʻ) | կոխիցին (koxicʻin) | |
| aorist | կոխեցայց (koxecʻaycʻ) | կոխեսցիս (koxescʻis) | կոխեսցի (koxescʻi) | կոխեսցուք (koxescʻukʻ) | կոխեսջիք (koxesǰikʻ) | կոխեսցին (koxescʻin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | կոխեա՛ց (koxeácʻ) | — | — | կոխեցարո՛ւք (koxecʻarúkʻ) | — | |
| cohortative | — | կոխեսջի՛ր (koxesǰír) | — | — | կոխեսջի՛ք (koxesǰíkʻ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ կոխիր (mí koxir) | — | — | մի՛ կոխիք (mí koxikʻ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms[edit]
- անկոխ (ankox)
- անկոխելի (ankoxeli)
- աստուածակոխ (astuacakox)
- արեգակնակոխ (aregaknakox)
- բազմակոխ (bazmakox)
- բազմակոխութիւն (bazmakoxutʻiwn)
- գետնակոխ (getnakox)
- գետնակոխող (getnakoxoġ)
- գերակոխեմ (gerakoxem)
- դժուարակոխ (džuarakox)
- դիւրակոխ (diwrakox)
- երկրակոխ (erkrakox)
- ընդունայնակոխեմ (əndunaynakoxem)
- թեւակոխեմ (tʻewakoxem)
- թեւակոխիմ (tʻewakoxim)
- թեւակոխութիւն (tʻewakoxutʻiwn)
- թեւակոխումն (tʻewakoxumn)
- լիակոխ (liakox)
- խառնակոխ (xaṙnakox)
- կաւակոխութիւն (kawakoxutʻiwn)
- կոխ (kox)
- կոխած (koxac)
- կոխան (koxan)
- կոխիչ (koxičʻ)
- կոխումն (koxumn)
- մշտակոխ (mštakox)
- շաւղակոխեմ (šawġakoxem)
- ոսկեկոխ (oskekox)
- ոտնակոխութիւն (otnakoxutʻiwn)
- ոտնակոխք (otnakoxkʻ)
- սմբակակոխ (smbakakox)
- սմբակակոխեմ (smbakakoxem)
- սմբակակոխիմ (smbakakoxim)
- սրակոխ (srakox)
- սուրակոխ (surakox)
- վերակոխեմ (verakoxem)
- օձակոխ (ōjakox)
Descendants[edit]
- Armenian: կոխել (koxel)
References[edit]
- ^ Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, page 161
- ^ Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6)[1], Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 138, 161–162
Further reading[edit]
- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “կոխ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 615b
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “կոխեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Bugge, Sophus (1893) “Beiträge zur etymologischen Erläuterung der armenischen Sprache”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung (in German), volume 32, page 85
- Mann, Stuart E. (1968) An Armenian Historical Grammar in Latin Characters (Morphology, Etymology, Old Texts), London: Luzac & Co. Ltd., page 134
- Petrosean, Matatʻeay (1879) “կոխեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy