आलस्य

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit आलस्य (ā́lasya). Doublet of आलस (ālas).

Pronunciation

• (Delhi Hindi) IPA^(key): /ɑː.ləs.jᵊ/, [äː.lɐs.jᵊ]

Noun

आलस्य • (ālasya) m (formal)

1. laziness, sloth, lethargy

   Synonyms: आलस (ālas), सुस्ती (sustī)

Declension

Declension of आलस्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	आलस्य ālasya	आलस्य ālasya
oblique	आलस्य ālasya	आलस्यों ālasyõ
vocative	आलस्य ālasya	आलस्यो ālasyo

Further reading

• McGregor, Ronald Stuart (1993) “आलस्य”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
• Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “आलस्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
• Platts, John T. (1884) “आलस्य”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• আলস্য (Assamese script)
• ᬆᬮᬲ᭄ᬬ (Balinese script)
• আলস্য (Bengali script)
• 𑰁𑰩𑰭𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
• 𑀆𑀮𑀲𑁆𑀬 (Brahmi script)
• အာလသျ (Burmese script)
• આલસ્ય (Gujarati script)
• ਆਲਸ੍ਯ (Gurmukhi script)
• 𑌆𑌲𑌸𑍍𑌯 (Grantha script)
• ꦄꦴꦭꦱꦾ (Javanese script)
• 𑂄𑂪𑂮𑂹𑂨 (Kaithi script)
• ಆಲಸ್ಯ (Kannada script)
• អាលស្យ (Khmer script)
• ອາລສ຺ຍ (Lao script)
• ആലസ്യ (Malayalam script)
• ᠠ᠎᠊ᠠᠯᠠᠰ᠌ᠶᠠ (Manchu script)
• 𑘁𑘩𑘭𑘿𑘧 (Modi script)
• ᠠᢗᠯᠠᠰᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
• 𑦡𑧉𑧍𑧠𑧇 (Nandinagari script)
• 𑐁𑐮𑐳𑑂𑐫 (Newa script)
• ଆଲସ୍ଯ (Odia script)
• ꢃꢭꢱ꣄ꢫ (Saurashtra script)
• 𑆄𑆬𑆱𑇀𑆪 (Sharada script)
• 𑖁𑖩𑖭𑖿𑖧 (Siddham script)
• ආලස්‍ය (Sinhalese script)
• 𑩐𑩛𑩽𑪁 𑪙𑩻 (Soyombo script)
• 𑚁𑚥𑚨𑚶𑚣 (Takri script)
• ஆலஸ்ய (Tamil script)
• ఆలస్య (Telugu script)
• อาลสฺย (Thai script)
• ཨཱ་ལ་སྱ (Tibetan script)
• 𑒂𑒪𑒮𑓂𑒨 (Tirhuta script)
• 𑨀𑨊𑨬𑨰𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

Vrddhi derivative of अलस (alasá) with a -य (-ya) extension.

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /ɑ́ː.lɐs.jɐ/
• (Classical) IPA^(key): /ɑːˈl̪ɐs̪.jɐ/

Noun

आलस्य • (ā́lasya) stem, n

1. idleness, laziness

Declension

Neuter a-stem declension of आलस्य (ā́lasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलस्यम् ā́lasyam	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Vocative	आलस्य ā́lasya	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Accusative	आलस्यम् ā́lasyam	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Instrumental	आलस्येन ā́lasyena	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्यैः / आलस्येभिः¹ ā́lasyaiḥ / ā́lasyebhiḥ¹
Dative	आलस्याय ā́lasyāya	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Ablative	आलस्यात् ā́lasyāt	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Genitive	आलस्यस्य ā́lasyasya	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्यानाम् ā́lasyānām
Locative	आलस्ये ā́lasye	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्येषु ā́lasyeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• Pali: ālassa
• Prakrit: 𑀆𑀮𑀲𑁆𑀲 (ālassa)
  • Helu Prakrit:
    • >? Dhivehi: ލަސް (las)
    • Sinhalese: ලැස් (læs)
  • Magadhi Prakrit:
    • Early Assamese: আলাস (alaso)
      • Assamese: এলাহ (elah)
    • Odia: ଆଳସ (aḷôsô)
    • Maithili:

      Devanagari script: आलस (ālas)

      Tirhuta script: 𑒂𑒪𑒮 (ālasa)

  • Maharastri Prakrit:
    • Old Marathi:

      Devanagari script: आळस (āḷasa), आळोस (āḷosa)

      Modi script: 𑘁𑘯𑘭 (āḷasa), 𑘁𑘯𑘻𑘭 (āḷosa)

      • Marathi: आळस (āḷas)
  • Paisaci Prakrit:
    • Takka Apabhramsa:
      • Punjabi:

        Gurmukhi script: ਆਲਸ (ālas)

        Shahmukhi script: آلَس (ālas)

      • →? Sindhi:

        Arabic script: آلسُ

        Devanagari script: आलिसु

    • Vracada Apabhramsa:
      • Sindhi:

        Arabic script: آرسُ

        Devanagari script: आरिसु

  • Sauraseni Prakrit:
    • Gurjar Apabhramsa:
      • Gujarati: આળસ (āḷsa)
    • Sauraseni Apabhramsa:
      • Hindustani:

        Hindi: आलस (ālas)

        Urdu: آلَس (ālas)

    • Vaghri: આરસ (āras)
• → Hindi: आलस्य (ālasya) (learned)

Adjective

आलस्य • (ā́lasya) stem

1. idle, lazy, inactive, slothful

Declension

Masculine a-stem declension of आलस्य (ā́lasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलस्यः ā́lasyaḥ	आलस्यौ / आलस्या¹ ā́lasyau / ā́lasyā¹	आलस्याः / आलस्यासः¹ ā́lasyāḥ / ā́lasyāsaḥ¹
Vocative	आलस्य ā́lasya	आलस्यौ / आलस्या¹ ā́lasyau / ā́lasyā¹	आलस्याः / आलस्यासः¹ ā́lasyāḥ / ā́lasyāsaḥ¹
Accusative	आलस्यम् ā́lasyam	आलस्यौ / आलस्या¹ ā́lasyau / ā́lasyā¹	आलस्यान् ā́lasyān
Instrumental	आलस्येन ā́lasyena	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्यैः / आलस्येभिः¹ ā́lasyaiḥ / ā́lasyebhiḥ¹
Dative	आलस्याय ā́lasyāya	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Ablative	आलस्यात् ā́lasyāt	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Genitive	आलस्यस्य ā́lasyasya	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्यानाम् ā́lasyānām
Locative	आलस्ये ā́lasye	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्येषु ā́lasyeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of आलस्या (ā́lasyā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलस्या ā́lasyā	आलस्ये ā́lasye	आलस्याः ā́lasyāḥ
Vocative	आलस्ये ā́lasye	आलस्ये ā́lasye	आलस्याः ā́lasyāḥ
Accusative	आलस्याम् ā́lasyām	आलस्ये ā́lasye	आलस्याः ā́lasyāḥ
Instrumental	आलस्यया / आलस्या¹ ā́lasyayā / ā́lasyā¹	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्याभिः ā́lasyābhiḥ
Dative	आलस्यायै ā́lasyāyai	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्याभ्यः ā́lasyābhyaḥ
Ablative	आलस्यायाः / आलस्यायै² ā́lasyāyāḥ / ā́lasyāyai²	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्याभ्यः ā́lasyābhyaḥ
Genitive	आलस्यायाः / आलस्यायै² ā́lasyāyāḥ / ā́lasyāyai²	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्यानाम् ā́lasyānām
Locative	आलस्यायाम् ā́lasyāyām	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्यासु ā́lasyāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of आलस्य (ā́lasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	आलस्यम् ā́lasyam	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Vocative	आलस्य ā́lasya	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Accusative	आलस्यम् ā́lasyam	आलस्ये ā́lasye	आलस्यानि / आलस्या¹ ā́lasyāni / ā́lasyā¹
Instrumental	आलस्येन ā́lasyena	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्यैः / आलस्येभिः¹ ā́lasyaiḥ / ā́lasyebhiḥ¹
Dative	आलस्याय ā́lasyāya	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Ablative	आलस्यात् ā́lasyāt	आलस्याभ्याम् ā́lasyābhyām	आलस्येभ्यः ā́lasyebhyaḥ
Genitive	आलस्यस्य ā́lasyasya	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्यानाम् ā́lasyānām
Locative	आलस्ये ā́lasye	आलस्ययोः ā́lasyayoḥ	आलस्येषु ā́lasyeṣu
Notes	¹Vedic

Further reading

• Monier Williams (1899) “आलस्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 153, column 3.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “आलस्य”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
• Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 175
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “ā́lasya”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press