öndər

Azerbaijani

FWOTD – 10 May 2023

Etymology

Borrowed from Turkish önder, a 1930s coinage. Attested in Azerbaijani since at least 1992 (see quotation).

Pronunciation

• IPA^(key): [œnˈdær]
• Hyphenation: ön‧dər

• Audio

  (file)

Noun

öndər (definite accusative öndəri, plural öndərlər)

1. (poetic, higher register) leader

   ulu öndər ― great leader

   • 1992, Bəxtiyar Vahabzadə, Vətən Marşı, Baku; reprinted as Bəxtiyar Vahabzadə. Seçilmiş əsərləri, volume I, Öndər Nəşriyyat, 2004, page 238:

     Dedi öndər: "Yönü bayraqdakı üç rəngdən alım".

     The leader said: "I will get the direction from the three colors of the flag".

   • 2015 July 2, “Azərbaycanlıların “türkiyəcə” danışmaq və yazmaq heyranlığı [The fascination of the Azerbaijani for speaking and writing "Turkey-ish"]”, in Ağalar Qutun bloqu‎^[1]:

     Əski türkcənin “ön” isim kökünə, “bayraqdar”, “cahandar” kimi sözlərdən yaxşı tanıdığımız farscanın “-dar” sözünü (tutan deməkdir) artırıb, “öndər” sözünü yaradıblar. Azərbaycanda isə çoxları elə bilir “öndər” xalis türkcə bir sözdür, halbuki, “öndər” də türkcə yox, türkiyəcədir.

     By appending the Persian word '-dar' (meaning 'one who holds') that we know well from words like bayraqdar (“standard-bearer”) and cahandar (“cosmocrat”) to the old Turkic nominal stem ön, they have created the word 'öndər'. In the meantime, most people in Azerbaijan believe the word 'öndər' to be a pure Turkic word, although it is Turkey-ish rather than Turkic.

Declension

Declension of öndər
	singular	plural
nominative	öndər	öndərlər
definite accusative	öndəri	öndərləri
dative	öndərə	öndərlərə
locative	öndərdə	öndərlərdə
ablative	öndərdən	öndərlərdən
definite genitive	öndərin	öndərlərin

Possessive forms of öndər
	nominative
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərim	öndərlərim
sənin (“your”)	öndərin	öndərlərin
onun (“his/her/its”)	öndəri	öndərləri
bizim (“our”)	öndərimiz	öndərlərimiz
sizin (“your”)	öndəriniz	öndərləriniz
onların (“their”)	öndəri or öndərləri	öndərləri
	accusative
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərimi	öndərlərimi
sənin (“your”)	öndərini	öndərlərini
onun (“his/her/its”)	öndərini	öndərlərini
bizim (“our”)	öndərimizi	öndərlərimizi
sizin (“your”)	öndərinizi	öndərlərinizi
onların (“their”)	öndərini or öndərlərini	öndərlərini
	dative
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərimə	öndərlərimə
sənin (“your”)	öndərinə	öndərlərinə
onun (“his/her/its”)	öndərinə	öndərlərinə
bizim (“our”)	öndərimizə	öndərlərimizə
sizin (“your”)	öndərinizə	öndərlərinizə
onların (“their”)	öndərinə or öndərlərinə	öndərlərinə
	locative
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərimdə	öndərlərimdə
sənin (“your”)	öndərində	öndərlərində
onun (“his/her/its”)	öndərində	öndərlərində
bizim (“our”)	öndərimizdə	öndərlərimizdə
sizin (“your”)	öndərinizdə	öndərlərinizdə
onların (“their”)	öndərində or öndərlərində	öndərlərində
	ablative
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərimdən	öndərlərimdən
sənin (“your”)	öndərindən	öndərlərindən
onun (“his/her/its”)	öndərindən	öndərlərindən
bizim (“our”)	öndərimizdən	öndərlərimizdən
sizin (“your”)	öndərinizdən	öndərlərinizdən
onların (“their”)	öndərindən or öndərlərindən	öndərlərindən
	genitive
	singular	plural
mənim (“my”)	öndərimin	öndərlərimin
sənin (“your”)	öndərinin	öndərlərinin
onun (“his/her/its”)	öndərinin	öndərlərinin
bizim (“our”)	öndərimizin	öndərlərimizin
sizin (“your”)	öndərinizin	öndərlərinizin
onların (“their”)	öndərinin or öndərlərinin	öndərlərinin

Synonyms

• rəhbər
• başçı

References

• Orucov, Əliheydər, editor (2006), “öndər”, in Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti [Explanatory Dictionary of the Azerbaijani Language] (in Azerbaijani), volume III, Baku: Şərq-Qərb, page 552b

Anagrams

• dönər