पक्षिन्

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• পক্ষিন্ (Assamese script)
• ᬧᬓ᭄ᬱᬶᬦ᭄ (Balinese script)
• পক্ষিন্ (Bengali script)
• 𑰢𑰎𑰿𑰬𑰰𑰡𑰿 (Bhaiksuki script)
• 𑀧𑀓𑁆𑀱𑀺𑀦𑁆 (Brahmi script)
• ပက္ၑိန် (Burmese script)
• પક્ષિન્ (Gujarati script)
• ਪਕ੍ਸ਼ਿਨ੍ (Gurmukhi script)
• 𑌪𑌕𑍍𑌷𑌿𑌨𑍍 (Grantha script)
• ꦥꦏ꧀ꦰꦶꦤ꧀ (Javanese script)
• 𑂣𑂍𑂹𑂭𑂱𑂢𑂹 (Kaithi script)
• ಪಕ್ಷಿೝ (Kannada script)
• បក្ឞិន៑ (Khmer script)
• ປກ຺ຩິນ຺ (Lao script)
• പക്ഷിന് (Malayalam script)
• ᢒᠠᡬᢢᡳᠨ (Manchu script)
• 𑘢𑘎𑘿𑘬𑘱𑘡𑘿 (Modi script)
• ᢒᠠᢉᢔᠢᠨ (Mongolian script)
• 𑧂𑦮𑧠𑧌𑧒𑧁𑧠 (Nandinagari script)
• 𑐥𑐎𑑂𑐲𑐶𑐣𑑂 (Newa script)
• ପକ୍ଷିନ୍ (Odia script)
• ꢦꢒ꣄ꢰꢶꢥ꣄ (Saurashtra script)
• 𑆥𑆑𑇀𑆰𑆴𑆤𑇀 (Sharada script)
• 𑖢𑖎𑖿𑖬𑖰𑖡𑖿 (Siddham script)
• පක්‍ෂින් (Sinhalese script)
• 𑩰𑩜 𑪙𑪀𑩑𑩯 𑪙 (Soyombo script)
• 𑚞𑚊𑚶𑚮𑚝𑚶 (Takri script)
• பக்ஷிந் (Tamil script)
• పక్షిౝ (Telugu script)
• ปกฺษินฺ (Thai script)
• པ་ཀྵི་ན྄ (Tibetan script)
• 𑒣𑒏𑓂𑒭𑒱𑒢𑓂 (Tirhuta script)
• 𑨞𑨋𑩇𑨯𑨁𑨝𑨴 (Zanabazar Square script)

Etymology

Compound of पक्ष (pakṣá, “wing”) +‎ -इन् (-in, “possessing”)

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /pɐk.ʂín/
• (Classical) IPA^(key): /ˈpɐk.ʂin̪/

Adjective

पक्षिन् • (pakṣín) stem

1. winged
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.20.10:

     वृ॒ष॒ण॒श्वेन॑ मरुतो॒ वृष॑प्सुना॒ रथे॑न॒ वृष॑नाभिना।
     आ श्ये॒नासो॒ न प॒क्षिणो॒ वृथा॑ नरो ह॒व्या नो॑ वी॒तये॑ गत॥

     vṛṣaṇaśvéna maruto vṛ́ṣapsunā ráthena vṛ́ṣanābhinā.
     ā́ śyenā́so ná pakṣíṇo vṛ́thā naro havyā́ no vītáye gata.

     Maruts, leaders of rites, come like winged birds in your rain- shedding, strong-horsed chariot,whose wheels bestow showers, to partake of our oblations.

Declension

Masculine in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षी pakṣī́	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Vocative	पक्षिन् pákṣin	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pákṣiṇau / pákṣiṇā¹	पक्षिणः pákṣiṇaḥ
Accusative	पक्षिणम् pakṣíṇam	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ī-stem declension of पक्षिणी (pakṣíṇī)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pakṣíṇyau / pakṣíṇī¹	पक्षिण्यः / पक्षिणीः¹ pakṣíṇyaḥ / pakṣíṇīḥ¹
Vocative	पक्षिणि pákṣiṇi	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pákṣiṇyau / pákṣiṇī¹	पक्षिण्यः / पक्षिणीः¹ pákṣiṇyaḥ / pákṣiṇīḥ¹
Accusative	पक्षिणीम् pakṣíṇīm	पक्षिण्यौ / पक्षिणी¹ pakṣíṇyau / pakṣíṇī¹	पक्षिणीः pakṣíṇīḥ
Instrumental	पक्षिण्या pakṣíṇyā	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभिः pakṣíṇībhiḥ
Dative	पक्षिण्यै pakṣíṇyai	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभ्यः pakṣíṇībhyaḥ
Ablative	पक्षिण्याः / पक्षिण्यै² pakṣíṇyāḥ / pakṣíṇyai²	पक्षिणीभ्याम् pakṣíṇībhyām	पक्षिणीभ्यः pakṣíṇībhyaḥ
Genitive	पक्षिण्याः / पक्षिण्यै² pakṣíṇyāḥ / pakṣíṇyai²	पक्षिण्योः pakṣíṇyoḥ	पक्षिणीनाम् pakṣíṇīnām
Locative	पक्षिण्याम् pakṣíṇyām	पक्षिण्योः pakṣíṇyoḥ	पक्षिणीषु pakṣíṇīṣu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षि pakṣí	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षीणि pakṣī́ṇi
Vocative	पक्षि / पक्षिन् pákṣi / pákṣin	पक्षिणी pákṣiṇī	पक्षीणि pákṣīṇi
Accusative	पक्षि pakṣí	पक्षिणी pakṣíṇī	पक्षीणि pakṣī́ṇi
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu

Descendants

• Pali: pakkhin

Noun

पक्षिन् • (pakṣín) stem, m

1. a bird; any winged animal

   Synonym: वि (vi)

   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.48.5:

     आ घा॒ योषे॑व सू॒नर्यु॒षा या॑ति प्रभुञ्ज॒ती। ज॒रय॑न्ती॒ वृज॑नं प॒द्वदी॑यत॒ उत्पा॑तयति प॒क्षिण॑:॥

     ā́ ghā yóṣeva sūnáryuṣā́ yāti prabhuñjatī́. jaráyantī vṛ́janaṃ padvádīyata útpātayati pakṣíṇa:.

     Uṣas, nourishing all, comes daily like a matron, the directress of household duties, conducting all transient creatures to decay; at her coming each biped stirs and she wakes up the birds.

Declension

Masculine in-stem declension of पक्षिन् (pakṣín)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	पक्षी pakṣī́	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Vocative	पक्षिन् pákṣin	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pákṣiṇau / pákṣiṇā¹	पक्षिणः pákṣiṇaḥ
Accusative	पक्षिणम् pakṣíṇam	पक्षिणौ / पक्षिणा¹ pakṣíṇau / pakṣíṇā¹	पक्षिणः pakṣíṇaḥ
Instrumental	पक्षिणा pakṣíṇā	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभिः pakṣíbhiḥ
Dative	पक्षिणे pakṣíṇe	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Ablative	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिभ्याम् pakṣíbhyām	पक्षिभ्यः pakṣíbhyaḥ
Genitive	पक्षिणः pakṣíṇaḥ	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिणाम् pakṣíṇām
Locative	पक्षिणि pakṣíṇi	पक्षिणोः pakṣíṇoḥ	पक्षिषु pakṣíṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Terms inherited from पक्षिन् (pakṣin)

• Ashokan Prakrit: 𑀧𑀔𑀺 (pakhi /⁠pakkhi⁠/, “bird”)
  • Prakrit: pakkhi, paṃkhi

    Brahmi script: 𑀧𑀓𑁆𑀔𑀺, 𑀧𑀁𑀔𑀺

    Devanagari script: पक्खि, पंखि

    Kannada script: ಪಕ್ಖಿ, ಪಂಖಿ

    • Bengali: পাখি (pakhi)
    • Chakma: 𑄛𑄬𑄇𑄴 (pek)
    • Old Gujarati: पखी (pakhī), पंखी (paṃkhī)
      • Gujarati: પંખી (paṅkhī)
    • Kachchi: પંખી (paṅkhī)
    • Old Punjabi: ਪੰਖੀ (paṅkhī)
    • → Old Kannada: ಪಕ್ಕಿ (pakki)
      • Kannada: ಹಕ್ಕಿ (hakki)
• Dardic:
  • Torwali: پݜیِن (paṣīn)
• Pali: pakkhin

Semi-learned borrowings from पक्षिन् (pakṣin)

• Bengali: পঙ্খী (poṅkhi)
• Old Hindi: पंषी (paṃṣī), पंषि (pãṣi)
  • Hindustani: pañchī

    Hindi: पंछी

    Urdu: پَنْچِھی (panchī)

• Punjabi:

  Gurmukhi script: ਪੰਛੀ (pañchī)

  Shahmukhi script: پَنچھی (panchī)

Learned borrowings from पक्षिन् (pakṣin)

• Assamese: পক্ষী (pokhi)
• Bengali: পক্ষী (pokkhi)
• Gujarati: પક્ષી (pakṣī)
• Hindi: पक्षी (pakṣī)
• Kannada: ಪಕ್ಷಿ (pakṣi)
• Khmer: បក្សី (baksəy)
• Konkani:

  Devanagari script: पक्षी

  Latin script: pokxi

• Lao: ປັກສີ (pak sī)
• Malayalam: പക്ഷി (pakṣi)
• Old Marathi: pakṣī

  Devanagari script: पक्षी

  Modi script: 𑘢𑘎𑘿𑘬𑘲

  • Marathi: पक्षी (pakṣī)
• Tamil: பட்சி (paṭci)
• Telugu: పక్షి (pakṣi)
• Thai: ปักษิน (bpàk-sǐn)

References

• Monier Williams (1899) “पक्षिन्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 574.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “पक्षिन्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 946
• Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “pakṣín”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 430