paranã

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: parana and Paraná

Old Tupi[edit]

Alternative forms[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Proto-Tupi-Guarani *paranã.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): [pa.ɾãˈnã]
  • Rhymes:
  • Hyphenation: pa‧ra‧nã

Noun[edit]

paranã (possessable)

  1. sea
    Synonym: pará
    paranãngûásea cove
    • c. 1583, Joseph of Anchieta, Auto de São Lourenço [Play of Saint Lawrence], Niterói, page 54, lines 593–607; republished in Eduardo de Almeida Navarro, transl., compiled by Maria de Lourdes de Paula Martins, Teatro, 2nd edition, São Paulo: Martins Fontes, 2006, →ISBN:
      São Sebastião abé, / marana rerekoarûera, / tamuîa, kyre'ymbagûera, / omombab erimba'e; / n'i tybangáî setãmbûera. / Opá, — Paranapuku, / Îakutinga, Moro'y, / Sarigûeîa, Gûiryry, / Pindoba, Parigûasu, / Kurusá, Miape'y, / Îabebirasyka tapera — / akûeîme n'i poretáî. / I aûîé mu'amarûera; / oîoybyri se'õmbûera / paranã ybyri i kûáî.
      Saint Sebastian too, the patron of war, destroyed the Tamoio, the brave ones; their old lands don't exist anymore. None of them — Paranapucu, Jacutinga, Moroí, Sarigueia, Guiriri, Pindoba, Pariguaçu, Curuçá, Miapeí, Jabebiracica's village — have had anything for a long time. The enemies surrended; their bodies were side by side along the sea.
    • 1595 [1555], Joseph of Anchieta, chapter VII, in Arte de grammatica da lingoa mais vſada na coſta do Braſil (overall work in Portuguese), Coimbra: Antonio de Mariz, page 22:
      Acôcoríparanâmèné []
      [Asó kori paranãmene [] ]
      I will go to the sea today.
    • 1618, Antônio de Araújo, chapter IIII, in Cateciſmo na Lingoa Braſilica [], Livro Segundo do Cathecismo, e summa da Doctrina Christam [ ] (overall work in Old Tupi, Portuguese, and Latin), Lisbon: Pedro Crasbeeck, page 41v:
      Oquir coêcoẽ amâna, Paranã momũgabo.
      [Okyko'ẽko'ẽ amana, paranã momungábo.]
      The morning kept seeing the rain pour, filling the sea
    • 1622, “Nauegar”, in Vocabulario na lingoa Braſilica[1] (overall work in Old Tupi and Portuguese), Piratininga, page 48; republished as Carlos Drummond, editor, Vocabulário na Língua Brasílica, 2nd edition, São Paulo: USP, 1953:
      Paranã rupi [] aguatâ.
      [Paranã rupi [] agûatá.]
      I sail across the sea.
  2. seawater
    • 1622, “Aguoa do mar”, in Vocabulario na lingoa Braſilica[2] (overall work in Old Tupi and Portuguese), Piratininga, page 24; republished as Carlos Drummond, editor, Vocabulário na Língua Brasílica, 2nd edition, São Paulo: USP, 1953:
      Paranã.
  3. (LGA, LGP) river
    Synonyms: 'y, y
    • a. 1759, Narração que Faz um Sertanejo a um Seu Amigo de uma Viagem que Fez pelo Sertão; republished as Eduardo de Almeida Navarro, “Um texto anônimo, em língua geral amazônica, do século XVIII”, in Revista USP, number 90, São Paulo, 2011 August, →DOI, page 190:
      Coritéité aiepabóc, / Paranà rupí aiparabóc, / Moçapýr tüibäé uçú, / Çupí ocepiác pytún uçú.
      Soon I departed. By the river, I chose three very old men. They really saw in the dark.

Derived terms[edit]

Descendants[edit]

  • Nheengatu: paraná
  • Portuguese: Paraná

Further reading[edit]