prawda

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: prawdą and práwda

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Proto-Slavic *pravьda. By surface analysis, prawy +‎ -da. First attested in the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /praːvda/
  • IPA(key): (15th CE) /prɒvda/

Noun[edit]

prawda f

  1. truth (concordance with what is said, with reality, with facts, with the conviction of reality, the content of words consistent with reality, lack of lies or falsity)
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎[2], page cr 22:
      Toch to y iesch prauda, ize yde tobe crol zbauicel
      [Toć to i jeść prawda, iże idzie tobie krol zbawiciel]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[3], page 584:
      Slucha yego nye rvszacz, gdyz yego yavna prawda nye pomavyayą
      [Słucha jego nie ruszać, gdyż jego jawną prawdą nie pomawiają]
    • 1960 [1405], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 267:
      Iaco to vem, czso visnal Iacob vozni medzi Sandziuogem a medzi Derszkem, to visnal pravø pravdø
      [Jako to wiem, cso wyznał Jakob woźny miedzy Sędziwojem a miedzy Dzierżkiem, to wyznał prawą prawdę]
  2. reality (that which is real)
    • 1449, Gałka Jędrzej z Dobczyna (Dobszyna), Pieśń o Wiklefie‎[4], Głogówek, line 65:
      Prawdą popi taiø, yzze szą gey ląkaiø
      [Prawdę popi tają, Iże się jej lękają]
    • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎[5], page 47:
      [G]dysz przy sadzech wierny sądze nye maya myecz any baczycz gnyewow any lasky, any darow, gedno podlug prawdy y sprawiedlywosczy sądzycz, skazowacz
      [[G]dyż przy sądziech wierni sędzie nie mają mieć ani baczyć gniewow ani łaski, ani darow, jedno podług prawdy i sprawiedliwości sędzić [i] skazować]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[6], page 174:
      Proscha mązow vczonych, naydąly to to ysto byly (pro bycz) przeczyw drodze prawd[z]y, aby popravyly (ut haec sique repererint, quae viam veritatis excedant)
      [Proszę mężow uczonych, najdąli to to isto być przeciw drodze prawdy, aby poprawili (ut haec sique repererint, quae viam veritatis excedant)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[7], page 709:
      Lyepyey mozemy baczycz, yze trudno z dolyczanya svyatych doctorov vbaczycz pravdą porząndnosczy, tako (pro kako) yedno po drugyem stalo, nyz tako
      [Lepiej możemy baczyć, iże trudno z doliczania świętych doktorow ubaczyć prawdę porządności, kako jedno po drugiem stało, niż tako]
    • 1874-1891 [Prawda, eze nyegdi czlowyek ma tloczicz, yaco moze, calisdą omową o schobye y o ginem], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 247:
      Prawda, eże niegdy człowiek ma tłoczyć, jako może, kaliżdą omowę o sobie i o jinem
      [-]
      (please add an English translation of this quotation)
  3. knowledge, especially religious
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 243:
      Czlowyek boga wydzecz any gego prawdi rozumyecz nye moze, gen gest w grzesche
      [Człowiek Boga widzieć ani jego prawdy rozumieć nie może, jen jest w grzesze]
  4. justice (acting in accordance with moral or legal principles)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[8], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 30:
      Drogø prawoty albo prawdy (viam veritatis) wybral gesm
      [Drogę prawoty albo prawdy (viam veritatis) wybrał jeśm]
  5. stand (insulating disc on which hot bowls with food were placed)
    • 1898 [1499], Rocznik Krakowski, volume XVI, page 67:
      In camenata domus vna cista magna, in qua fuere septem tellaria stannea..., item prawda stannea
      [In camenata domus vna cista magna, in qua fuere septem tellaria stannea..., item prawda stannea]
  6. an element in a coat of arms
    • Lua error in Module:quote at line 2929: Parameter 5 is not used by this template.

Derived terms[edit]

adjective
adverb
nouns
verbs

Related terms[edit]

adjective
adverb
verbs

Descendants[edit]

  • Masurian: práwda
  • Polish: prawda
  • Silesian: prŏwda

References[edit]

Polish[edit]

Polish Wikipedia has an article on:
Wikipedia pl

Etymology[edit]

Inherited from Old Polish prawda. By surface analysis, prawy +‎ -da. For sense sense 6, compare French ration/raison.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /ˈprav.da/
  • (Middle Polish) IPA(key): /ˈprɒv.da/
  • Audio(file)
  • Rhymes: -avda
  • Syllabification: praw‧da

Noun[edit]

prawda f

  1. truth (that which is concordant with reality) [+ o (locative) = about whom/what]
    Antonyms: bujda, fałsz, kit, lipa, nieprawda
    Czy to prawda, że Ciebie zdradził? ― Is it true that he cheated on you?
  2. truth (view that most people hold)
  3. (obsolete) correctness; justice, fairness
  4. (obsolete) rightness
    Synonym: racja
    mieć prawdę (obsolete) ― to be right
  5. (obsolete) promise
    Synonym: obietnica
  7. (obsolete) food; feed (that which is eaten, especially of animals)

Particle[edit]

prawda

  1. used to assert the speakers agreement; right
    Antonym: nieprawda
    „Poszedłeś na imprezę?" „Prawda." ― "You went to the party?" "Right."
  2. used as a question tag asking for agreement; right?
    Synonym: nieprawda
    Podobają ci się, prawda? ― You like them, right?
  3. used as a filler word; right
    Więc tam siedziałem, prawda, i nagle widzę... ― So I'm sitting there, right, and I suddenly I see...

Declension[edit]

Declension of prawda
singular plural
nominative prawda prawdy
genitive prawdy prawd
dative prawdzie prawdom
accusative prawdę prawdy
instrumental prawdą prawdami
locative prawdzie prawdach
vocative prawdo prawdy

Derived terms[edit]

adjectives
adverbs
interjections
nouns
particles
phrase
proverb
verbs
verbs

Trivia[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), prawda is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 1 time in news, 17 times in essays, 44 times in fiction, and 123 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 189 times, making it the 300th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References[edit]

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “prawda”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 431

Further reading[edit]

  • prawda in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • prawda in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “prawda”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Renata Bronikowska (08.03.2016) “PRAWDA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “prawda”, in Słownik języka polskiego‎[9]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “prawda”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[10]
  • A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prawda”, in Słownik języka polskiego‎[11] (in Polish), volume 4, Warsaw, page 975
  • prawda in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
  • Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “prawda”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Anagrams[edit]

Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=prawda&oldid=78788682"