wracać

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

From wrócić +‎ -ać. First attested in the second half of the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /vra(ː)t͡sat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /vrat͡sat͡ɕ/, /vrɒt͡sat͡ɕ/

Verb[edit]

wracać impf (perfective wrócić)

  1. (reflexive with się) to come back, to go back, to return (to come or go back) [+ do (genitive) = to whom/what]
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎[2], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 77, 38:
      Szukachø iego y wraczali se (revertebantur), y rano przichodzili k nemu
      [Szukachą jego i wracali sie (revertebantur), i rano przychodzili k niemu]
    • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 8, 3:
      Wraczali szø (reversae sunt) wodi z zemye [idące]
      [Wracały się (reversae sunt) wody z ziemie [idące]]
    • 1930 [Fifteenth century], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[4], 6, 11:
      Wraczala syø do stanow (reversa in castra) y stala tam
      [Wracała się do stanow (reversa in castra), i stała tam]
  2. (reflexive with się) to return, to go back (to go back in thought, narration, or argument) [+ ku (dative) = to whom/what]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[5], page 703:
      Yze svyąthy Yan vypyszal nyektore rzeczy..., a myedzy tymy polozyl zaprzenye svyatego Pyotra... y vracza szye k svemv povyedanyv rzekącz: Przyvyedly ssą Iesucrista do Cayffasza
      [Iże święty Jan wypisał niektore rzeczy..., a miedzy tymi położył zaprzenie świętego Piotra... i wraca sie k swemu powiedaniu rzekąc: Przywiedli są Jesukrysta od Kaifasza]
  3. to bring (back), to send (back) (to guide someone to a previous or different place)
    • 1967 [1427], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1230:
      Jaco my pan Janusch... nye opowyedal, kedy Pyantha czlowyeka panw Przybislawowy wraczal any my go dal
      [Jako mi pan Janusz... nie opowiedał, kiedy Pięta człowieka panu Przybysławowi wracał, ani mi go dał]
  4. to return, to give back (to give something back to its original holder or owner)
    • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, volume VIII, number 8289:
      Czso pani myala Wantrobczina odzenya, to yest wrocyla a nye obwanzala sya ginego wraczacz
      [Cso pani miała Wątrobczyna odzienia, to jest wrociła a nie obwiązała się jinego wracać]
  5. to compensate for damage; to give back [+ za (accusative) = for what], [+instrumental = with what]
    • 1930 [Fifteenth century], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[6], 34, 7:
      Gensze wraczasz nyeprawoszcz ot oczczow synom (reddis iniquitatem... filiis)
      [Jenże wracasz nieprawość [ot] oćcow synom (reddis iniquitatem... filiis)]
    • 1874-1891 [Middle of the 15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 237:
      Mami syą strzecz, bichom... przecziwo ludzem slego za sle nye wraczali, ale zasyą dobre za sle
      [Mamy się strzec, bychom... przeciwo ludziem złego za złe nie wracali, ale zasię dobre za złe]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[7], page 647:
      Bo nam ludzye rzeką, yzeszmy sszmyerny lud a barzo mylosczyvy, yze on nass karze, a my yemv za to slym [nie] vraczamy
      [Bo nam ludzie rzeką, iżesmy śmierny lud a barzo miłościwy, iże on nas karze a my jemu za to złym [nie] wracamy]
  6. to return, to restore (to bring something back to an original or previous state)

Derived terms[edit]

nouns
verbs

Descendants[edit]

  • Polish: wracać
  • Silesian: wrŏcać

References[edit]

Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Old Polish wracać. By surface analysis, wrócić +‎ -ać. Compare Kashubian wracac.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /ˈvra.t͡sat͡ɕ/
  • (Middle Polish) IPA(key): /ˈvra.t͡sat͡ɕ/, /ˈvrɒ.t͡sat͡ɕ/
  • Audio(file)
  • Rhymes: -at͡sat͡ɕ
  • Syllabification: wra‧cać

Verb[edit]

wracać impf (perfective wrócić)

  1. (intransitive) to come back, to go back, to return (to come or go back) [+ po (accusative) = for what]
  2. (intransitive) to come back, to go back, to return; to turn back (not having reached one's destination, to go back to one's starting point)
  3. (intransitive) to come back, to go back, to return (to reoccur in time)
  4. (intransitive) to come back, to go back, to return (to go back in thought, narration, or argument)
  5. (intransitive) to come back, to go back, to return (to begin engaging with something once again) [+ do (genitive) = to whom/what], [+ na (accusative)] or [+ pod (accusative) = for what]
  6. (intransitive) to come back, to go back, to return (to become someone's property once again) [+ do (genitive)] or [+dative = to whom/what]
  7. (intransitive) to come back, to go back, to return (to regain some lost trait) [+ do (genitive) = to what]
  8. (transitive) to return (to cause someone to be engaged in something again or to be in a particular state, place in a hierarchy, arrangement or type of activity) [+dative = to whom]
  9. (transitive) to return (to give something back to its original holder or owner) [+dative = to whom]
  10. (transitive, colloquial) to turn back (to cause someone or something to stop moving in a particular direction and start moving in the opposite direction until it finds itself back where it was or was before)
  11. (reflexive with się, expressive) to come back, to return (to come or go back) [+ po (accusative) = for what]
  12. (reflexive with się) to come back, to return (to repeat in time)
  13. (intransitive or reflexive with się) to be returned, to be given back [+dative = to whom]

Conjugation[edit]

Conjugation of wracać impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive wracać
present tense 1st wracam wracamy
2nd wracasz wracacie
3rd wraca wracają
impersonal wraca się
past tense 1st wracałem,
-(e)m wracał 		wracałam,
-(e)m wracała 		wracałom,
-(e)m wracało 		wracaliśmy,
-(e)śmy wracali 		wracałyśmy,
-(e)śmy wracały
2nd wracałeś,
-(e)ś wracał 		wracałaś,
-(e)ś wracała 		wracałoś,
-(e)ś wracało 		wracaliście,
-(e)ście wracali 		wracałyście,
-(e)ście wracały
3rd wracał wracała wracało wracali wracały
impersonal wracano
future tense 1st będę wracał,
będę wracać 		będę wracała,
będę wracać 		będę wracało,
będę wracać 		będziemy wracali,
będziemy wracać 		będziemy wracały,
będziemy wracać
2nd będziesz wracał,
będziesz wracać 		będziesz wracała,
będziesz wracać 		będziesz wracało,
będziesz wracać 		będziecie wracali,
będziecie wracać 		będziecie wracały,
będziecie wracać
3rd będzie wracał,
będzie wracać 		będzie wracała,
będzie wracać 		będzie wracało,
będzie wracać 		będą wracali,
będą wracać 		będą wracały,
będą wracać
impersonal będzie wracać się
conditional 1st wracałbym,
bym wracał 		wracałabym,
bym wracała 		wracałobym,
bym wracało 		wracalibyśmy,
byśmy wracali 		wracałybyśmy,
byśmy wracały
2nd wracałbyś,
byś wracał 		wracałabyś,
byś wracała 		wracałobyś,
byś wracało 		wracalibyście,
byście wracali 		wracałybyście,
byście wracały
3rd wracałby,
by wracał 		wracałaby,
by wracała 		wracałoby,
by wracało 		wracaliby,
by wracali 		wracałyby,
by wracały
impersonal wracano by
imperative 1st niech wracam wracajmy
2nd wracaj wracajcie
3rd niech wraca niech wracają
active adjectival participle wracający wracająca wracające wracający wracające
contemporary adverbial participle wracając
verbal noun wracanie

Derived terms[edit]

phrases
proverbs
verbs

Trivia[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), wracać is one of the most used words in Polish, appearing 3 times in scientific texts, 2 times in news, 5 times in essays, 34 times in fiction, and 30 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 74 times, making it the 875th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References[edit]

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “wracać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 679

Further reading[edit]

  • wracać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • wracać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • wracać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wracać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “wracać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Paweł Kupiszewski (07.12.2023) “WRACAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • “WRACAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 07.12.2023
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wracać”, in Słownik języka polskiego‎[9]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “wracać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[10]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wracać”, in Słownik języka polskiego‎[11] (in Polish), volume 7, Warsaw, page 718
  • wracać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=wracać&oldid=78257966"