zabrać

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search

Old Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Proto-Slavic *zabьrati. By surface analysis, za- +‎ brać. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): (10th–15th CE) /zabrat͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /zabrat͡ɕ/

Verb[edit]

zabrać pf (imperfective zabierać)

  1. to steal, to seize, to rob (to take someone else's thing)
    • 1981 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 39:
      Ysze czso [Woj]tha zabral Janowi cone, to zabral, nisz [kr]ol przyøl crolewstwo
      [Iże czso [Woj]ta zabrał Janowi konie, to zabrał, niż [kr]ol przyjął krolewstwo]
    • 1879 [1480], Jan Tadeusz Lubomirski, editor, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎[2], Czersk, page LXXXVII:
      Jakom ya nye wrzuczyl szyą... gwalthewnye we wloki w Wągrodnye, na kthore... pleban... prawo ma, anym zabral czynschu sz kmyeczy thych
      [Jakom ja nie wrzucił się... gwałtewnie we włoki w Wągrodnie, na ktore... pleban... prawo ma, anim zabrał czynszu z kmieci tych]
  2. to abduct, to hijack, to kidnap
    • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎[3], 34, 29:
      Drudzy synowye Iacobowy byezawszy y pobyly wszitko myasto... a dzatky y zoni gich *zwyozawszy zabraly (duxerunt captivas)
      [Drudzy synowie Jakobowi bieżawszy i pobili wszytko miasto... a dziatki i żony jich związawszy zabrali (duxerunt captivas)]
  3. to take back (to grab with one's hands again; to acquire again)
  4. to take (to ensure that one has something with them when they depart)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 48, 18:
      Gdi zagine, ne zaberze wszego (non sumet omnia)
      [Gdy zaginie, nie zabierze wszego (non sumet omnia)]
  5. (of a stream) to swell, to rise
    • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 12:
      Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wszydze, zabrala, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo
      [Nam quem pluuialibus vndis intumuit, gl. id est invndauit wzydzie, zabrała, torrens, fluit acrior amne perhenni, gl. fluuio perpetuo]
  6. (of waves, water, etc.) to take away, to lift (to carry someone or something)
    • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 11:
      Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewayączymy velmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas
      [Ad instar anchore, que firmo cursu ratem in portu retinet, ne procellis quassata, zalewającymi wełmy zabrana,... illidatur... ad rupes contiguas]

Derived terms[edit]

verbs

Descendants[edit]

  • Polish: zabrać
  • Silesian: zabrać

References[edit]

Polish[edit]

Etymology[edit]

Inherited from Old Polish zabrać. By surface analysis, za- +‎ brać.

Pronunciation[edit]

  • IPA(key): /ˈza.brat͡ɕ/
  • Audio 1, zabrać(file)
  • Audio 2, zabrać się(file)
  • Rhymes: -abrat͡ɕ
  • Syllabification: za‧brać

Verb[edit]

zabrać pf (imperfective zabierać)

  1. (transitive) to take (grabbing with one's hands, to place somewhere)
    Synonym: wziąć
  2. (transitive) to take (to cease touching by moving one's hands)
  3. (transitive) to take, to bring (to cause someone or something to be in a different place)
  4. (transitive) to take (to cause someone to cease being somewhere)
    Synonym: wziąć
  5. (transitive) to take (to force someone to go somewhere, e.g. to the police)
    Synonym: wziąć
  6. (transitive) to take (to allow to join) [+ na (accusative) = on/for what]
    Synonym: wziąć
  7. (transitive) to take (to ensure that one has something with them when they depart) [+ z (instrumental) = with whom]
    Synonym: wziąć
  8. (transitive) to take, to take away (to deprive of materially) [+dative = from whom]
    Synonym: wziąć
    Nauczyciel zabrał mi telefon. ― The teacher took my mobile phone away.
  9. (transitive) to take, to take away (to deprive of non-materially) [+dative = from whom]
    Synonym: odebrać
  10. (transitive) to take, to take away, to carry away (i.e. of water, to destroy, upset, or move something)
  11. (transitive) to take, to take away (to kill) [+dative = from whom]
  12. (transitive) to take (to accept for transport as passengers or cargo)
  13. (transitive) to take (to last a certain amount of time) [+dative = whom]
    Synonym: zająć
  14. (transitive, obsolete) to take on (to acquire a trait)
    Synonym: nabrać
  15. (reflexive with się) to get to (to begin to do some activity) [+ do (genitive)] or (proscribed) [+ za (accusative) = to what]
    Synonym: wziąć się
  16. (reflexive with się, colloquial) to take on (to begin to deal intensively with matters related to a specific person) [+ za (accusative) = whom]
    Synonym: wziąć się
  17. (reflexive with się, colloquial) to leave (to go away from some place)
    Synonyms: see Thesaurus:uciekać
  18. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to travel or stay somewhere) [+instrumental = with what]
  19. (reflexive with się) to take oneself somewhere (to join someone and go somewhere with them) [+instrumental = with what] [+ z (instrumental) = with whom]
  20. (reflexive with się, colloquial) to come on, to make a pass (to attempt for a sexual relation with someone, typically in an unrefined manner) [+ do (genitive) = whom]
    Synonym: dobrać się
  21. (reflexive with się) to take drastic measures against someone or something
  22. (reflexive with się, obsolete) to spread (to become more common)
    Synonyms: rozpowszechnić się, upowszechnić się

Conjugation[edit]

Conjugation of zabrać pf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive zabrać
future tense 1st zabiorę zabierzemy
2nd zabierzesz zabierzecie
3rd zabierze zabiorą
impersonal zabierze się
past tense 1st zabrałem,
-(e)m zabrał 		zabrałam,
-(e)m zabrała 		zabrałom,
-(e)m zabrało 		zabraliśmy,
-(e)śmy zabrali 		zabrałyśmy,
-(e)śmy zabrały
2nd zabrałeś,
-(e)ś zabrał 		zabrałaś,
-(e)ś zabrała 		zabrałoś,
-(e)ś zabrało 		zabraliście,
-(e)ście zabrali 		zabrałyście,
-(e)ście zabrały
3rd zabrał zabrała zabrało zabrali zabrały
impersonal zabrano
conditional 1st zabrałbym,
bym zabrał 		zabrałabym,
bym zabrała 		zabrałobym,
bym zabrało 		zabralibyśmy,
byśmy zabrali 		zabrałybyśmy,
byśmy zabrały
2nd zabrałbyś,
byś zabrał 		zabrałabyś,
byś zabrała 		zabrałobyś,
byś zabrało 		zabralibyście,
byście zabrali 		zabrałybyście,
byście zabrały
3rd zabrałby,
by zabrał 		zabrałaby,
by zabrała 		zabrałoby,
by zabrało 		zabraliby,
by zabrali 		zabrałyby,
by zabrały
impersonal zabrano by
imperative 1st niech zabiorę zabierzmy
2nd zabierz zabierzcie
3rd niech zabierze niech zabiorą
passive adjectival participle zabrany zabrana zabrane zabrani zabrane
anterior adverbial participle zabrawszy
verbal noun zabranie

Verb[edit]

zabrać pf (imperfective zabierać)

  1. (reflexive with się, impersonal, obsolete) to be in for, to be coming
    Synonym: zanieść się

Conjugation[edit]

Conjugation of zabrać
infinitive zabrać
future indicative zabierze
past indicative zabrało
conditional zabrałoby
by zabrało
imperative niech zabierze

Derived terms[edit]

verbs

Trivia[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), zabrać is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 12 times in news, 10 times in essays, 22 times in fiction, and 26 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 74 times, making it the 876th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References[edit]

  1. ^ Ida Kurcz (1990) “zabrać”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language]‎[1] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 726

Further reading[edit]

  • zabrać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zabrać się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • zabrać in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zabrać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ZABRAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
  • “ZABRAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.01.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zabrać”, in Słownik języka polskiego‎[6]
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “zabrać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎[7]
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zabrać”, in Słownik języka polskiego‎[8] (in Polish), volume 8, Warsaw, page 26
  • zabrać się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=zabrać&oldid=78258038"