koniec

See also: kóniec and kōniec

Old Polish

Alternative forms

• końc

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *konьcь. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kɔ(ː)ɲɛt͡s/
• IPA^(key): (15^th CE) /kɔɲɛt͡s/, /koɲɛt͡s/

Noun

koniec m ?

1. end (place where a thing ends, border, edge)
   • 1930 [Fifteenth century], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[2], 28, 12:

     Wydzal gest we znye drab, stoyøcz na zemy[ø], koncem nyeba dosyøgayøcz (cacumen illius, sc. scalae, tangens caelum)

     [Widział jest we śnie drab, stojąc na ziemi[ø], końcem nieba dosięgając (cacumen illius, sc. scalae, tangens caelum)]

   • 1930 [Fifteenth century], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[3], 34, 3:

     Strona polvdna […] bødze myecz koncze (terminos) przecziw wschodv slvnecznemv morze slone

     [Strona połudna […] będzie mieć końce (terminos) przeciw wschodu słunecznemu Morze Słone]

   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 25:

     Sed draco pro fraude te pungens cuspide, zarazayąncz conczem

     [Sed draco pro fraude te pungens cuspide, zarażając końcem]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 50:

     Kv *konczą ad oram (tunc abiit Salomon in Asiongaber et in Ailath ad oram maris Rubri II Par 8, 17)

     [Ku końcu ad oram (tunc abiit Salomon in Asiongaber et in Ailath ad oram maris Rubri II Par 8, 17)]

   • 1880 [1476], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume III, page 333:

     Margareta […] cum Jacobo […] niwa […], ktora lyezy ku crakowskyey drodze konczem, a drugem koncziem ku Swiaskowey roley […] obligauerunt

     [Margareta […] cum Jacobo […] niwę […], ktora leży ku krakowskiej drodze końcem, a drugiem końcem ku Święszkowej rolej […] obligauerunt]

   • 1868 [1497], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[4], volume XV, page 336:

     Ornamentum Armenicale, quod konyecz dicitur

     [Ornamentum Armenicale, quod koniec dicitur]

   1. extra pieces of land at the end of cultivated fields
      • 1868 [1488], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[5], volume XVI, page 211:

        Nicolaus dedit... superficies agrorum al. coyncze, quas deberet piscina perfundere

        [Nicolaus dedit... superficies agrorum al. końce, quas deberet piscina perfundere]

   2. foot, base (part of a mountain or hill)
      • 1959 [1419], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1048:

        Na dol mlinow ma gidz stara szamicza asz na conedz gori

        [Na doł młynow ma jić stara samica aż na koniec gory]

2. ending (final section of a work, i.e. a book)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 839:

     O tem tez bog oczyecz movy przez proroka Izayascha na konczv kxyag

     [O tem też Bog Ociec mowi przez proroka Izaijasza na końcu ksiąg]

3. end, finish (time in which something stops)
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎^[7], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 144, 3:

     Welyky pan..., a welkosczy yego ne koncza (non est finis)

     [Wieliki pan..., a wielkości jego nie końca (non est finis)]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 480:

     Muszycz szye to stacz, alye nye nathychmyast konyecz albo skonanye (sed nondum est finis Mat 24, 6)

     [Musić sie to stać, ale nie natychmiast koniec albo skonanie (sed nondum est finis Mat 24, 6)]

   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 47:

     Nyektorzy w wycząganyv pyenyądzy koncza nye kladącz (terminum non imponens), lakomye sz vczązenym szkod wyczągayą pyenyądze

     [Niektorzy w wyciąganiu pieniędzy końca nie kładąc (terminum non imponens), łakomie z uciążenim szkod wyciągają pieniądze]

4. end; death
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Latin-Polish-German Florian Psalter]‎^[9], Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 38, 5:

     Ziawon vczin mne, gospodne, konecz moy (finem meum)

     [Zjawion uczyń mnie, Gospodnie, koniec moj (finem meum)]

5. result
   • 1858 [c. 1408], “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, page 73:

     Mozely ten woyth szynkowacz... a mozely yemu thego myastho bronycz... albo nye, albo na kthory konyecz tho ma przydz podlug prawa?

     [Możeli ten wojt szynkować... a możeli jemu tego miasto bronić... albo nie, albo na ktory koniec to ma przyć podług prawa?]

6. end; goal, aim
   • 1895 [1448–1450], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, page 21:

     Nyekthorzi... ny pod czyyą chorąngwyą z naszey woyszki stanowycz szą obykli, na then konyecz a k themv konczv (ad hunc finem), aby... woyenney strozzey szą vwyarowali

     [Niektorzy... ni pod czyją (i.e. pod niczyją) chorągwią z naszej wojski stanowić się obykli, na ten koniec a k temu końcu (ad hunc finem), aby... wojennej strożej się uwiarowali]

7. The meaning of this term is uncertain.
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[10], page 11 arg:

     W konyecz psalm Dawydow (in finem psalmus David) za oktawę, to iest dzyen sødny

     [W koniec psalm Dawidow (in finem psalmus David) za oktawę, to jest dzień sądny]

8. The meaning of this term is uncertain.
   • 1883 [1300], Wilhelm Haeusler, editor, Urkundensammlung zur Geschichte des Fürstenthums Oels. Bis zum Aussterben der Piastischen Herzogslinie‎^[11], page 141:

     Extendit se apud aquam Wydavam a metis et terminis fidelis nostri Bogussii..., qui termini vlg. consca nuncupantur

     [Extendit se apud aquam Wydawam a metis et terminis fidelis nostri Bogussii..., qui termini vlg. koń[s]ca nuncupantur]

Derived terms

adjective

• konieczny

 

adverbs

• bez końca
• do końca
• na końcu

 

verbs

• koniec imieć impf
• kończyć impf
• wziąć koniec pf

 

Related terms

adverbs

• koniecznie
• na końcu

 

nouns

• koniecznik
• kończenie

 

verbs

• konać impf

 

Descendants

• Masurian: kóniec
• Polish: koniec, końc
• Silesian: kōniec

References

• Boryś, Wiesław (2005) “koniec”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “koniec”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Bańkowski, Andrzej (2000) “koniec”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “koniec, końc”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• końc (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish koniec.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈkɔ.ɲɛt͡s/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈkɔ.ɲɛt͡s/, /ˈko.ɲɛt͡s/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔɲɛt͡s
• Syllabification: ko‧niec

Noun

koniec m inan

1. end, finish (time in which something stops)

   Synonyms: epilog, finał, finisz, końcówka, kres, meta, ostatnie podrygi, pointa, puenta, schyłek, zakończenie, zmierzch

   Antonyms: początek, zaranie

   1. end, death (final part of someone's life or of an objects functionality) [+ z (instrumental) = of/to what]

      Synonyms: śmierć, zejście, zgon

   2. end (final part of something, i.e. a work such as a movie or book)

      Synonyms: końcówka, zakończenie

      Antonym: początek

   3. (obsolete) result

      Synonyms: rezultat, skutek, wynik

2. end (place where something ends)

   Synonyms: kres, kraniec

   Antonym: początek

   1. (Middle Polish) corner (place where two things meet)

      Synonym: róg

   2. (Middle Polish) edge, boundary

      Synonyms: brzeg, granica, kraj, krawędź

3. failure (result of lack of success)

   Synonym: niepowodzenie

4. (obsolete) end; goal, aim

   Synonym: cel

5. (Middle Polish) penis

   Synonyms: see Thesaurus:prącie

6. (Middle Polish) end; Further details are uncertain.
   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[12], page 115b:

     Effectus, Dokonánie/ Spełnienie/ Koniec/ Moc/ álbo Przemożność.

Declension

Declension of koniec

	singular	plural
nominative	koniec	końce
genitive	końca	końców
dative	końcowi	końcom
accusative	koniec	końce
instrumental	końcem	końcami
locative	końcu	końcach
vocative	końcu	końce

Interjection

koniec

1. down with...! [+ z (instrumental) = with what]

Derived terms

adverbs

• bez końca
• do końca świata
• koniec końców
• na koniec
• na koniec dnia
• nie do końca
• pod koniec
• tym końcem
• w końcu

 

nouns

• koniec świata
• początek końca
• szary koniec

 

particle

• koniec i kropka

 

phrase

• koniec pieśni

 

proverbs

• każdy kij ma dwa końce
• koniec języka za przewodnika

 

verbs

• mieć na końcu języka impf
• związać koniec z końcem pf, wiązać koniec z końcem impf

 

verbs

• kończyć impf

 

Trivia

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), koniec is one of the most used words in Polish, appearing 55 times in scientific texts, 40 times in news, 29 times in essays, 67 times in fiction, and 58 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 249 times, making it the 210th most common word in a corpus of 500,000 words.

Further reading

• koniec in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• koniec z kimś/czymś in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• koniec in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “koniec”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “KONIEC”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2015 November 6
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “koniec”, in Słownik języka polskiego‎^[13]
• Aleksander Zdanowicz (1861) “koniec”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎^[14]
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “koniec”, in Słownik języka polskiego‎^[15] (in Polish), volume 2, Warsaw, page 440
• koniec in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Wanda Decyk-Zięba, editor (2018-2022), “koniec”, in Dydaktyczny Słownik Etymologiczno-historyczny Języka Polskiego [A Didactic, Historical, Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), →ISBN

Slovak

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *konьcь.

Pronunciation

• IPA^(key): [ˈkɔɲi̯et͡s]

Noun

koniec m inan (genitive singular konca, nominative plural konce, genitive plural koncov, declension pattern of stroj)

1. end

   Antonym: začiatok

Declension

Declension of koniec

	singular	plural
nominative	koniec	konce
genitive	konca	koncov
dative	koncu	koncom
accusative	koniec	konce
locative	konci	koncoch
instrumental	koncom	koncami

Derived terms

• koncom
• koncový
• konček
• koniec koncov, koniec koncom

Further reading

• “koniec”, in Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV [Dictionary portal of the Ľ. Štúr Institute of Linguistics, Slovak Academy of Science] (in Slovak), https://slovnik.juls.savba.sk, 2024